Сархад савнаасаа бусдыг дийлдэг, бид архийг уудаггүй, архи биднийг уудаг гэдэг. Энэ нь ч үнэн. Гэхдээ архинд донтогсод жилээс жилд нэмэгдэн иргэд амь насаа алдсаар байна. Монгол улсад жилд 4500 хүн архины шалгаантай амь насаа алддаг. Архи нь бидний мэдрэлийн системд нөлөөлж, тархины үйл ажиллагааг бууруулан дарангуйлах үйлчилгээ үзүүлснээр өөрийгөө удирдах чадваргүй болж, гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэж ,гэмт хэргийг холбогдогч, үйлдэгч болдог. Архины хэрэглээг энгийн зүйл мэт хүлээж авснаар архинаас шалтгаалсан гэмт хэргийн гаралт болон амь насаа алдах иргэдийн тоо 2 дахин нэмэгдэх магадлалтай гэсэн судалгаа гарсан байдаг. Шоронд хоригдож байгаа хүмүүсийн 50% гэмт хэрэг хийсэн, 40% зам тээврийн осол гаргасан, 25% хүнд бэртэл авсан хүмүүс бүгд архитай холбоотойгоор ажил, амьдрал, эрүүл мэндээрээ хохирдог. Архи шимэгдсэн үед хамгийн түрүүнд элэгний эс гэмтэж задардаг. Нойр булчирхайн үрэвсэл, чихрийн шижин, улаан хоолой ба амны хавдар, хөхний хорт хавдар, уушгины өвчин, даралт ихсэлт, зүрхний дутагдал, зүрхний шигдээс, сэтгэл гутрал, ой тогтоолт муудах, амиа хорлолт, донтолтын эх үүсвэр нь архи байдаг. Архийг хэтрүүлэн ууснаар царай харлан, махан хоол идэж чадахгүй болж, өөх тостой хоол шингэхгүйгээс элэг өөхөлж томордог. Ингэснээр элэг орчим хөндүүрлэн өвдөн турж эцэж ядран өтгөн нь хатдаг байна. Архитай архийг асгаж тэмцэх бус архи уухгүй байх ухамсартай байж л тэмцэх ёстой. Тиймээс архиар бусдыг шахахгүй байх заалт хуулинд тусгахаар болсон. Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн ихэнхи хувь нь архитай хуулийн хүрээнд тэмцэх ёстой. Ажил дээрээ архи уусан бол дарга цэрэг гэлтгүй адилхан шийтгэл ногдуулдаг. Даргыг дагагчид архи уусан бол далдлаад өнгөрдөг. Ажилтан архи уусан бол нүдээ аниад халдаг арга ядсан тогтолцоог ч халах ёстой. Ар гэртээ хүчирхийлэл үйлдсэн, агсан согтуу тавьсан иргэдэд оноох хариуцлагыг чангатгах хэрэгтэй. Нэг өдөр хорьсон болоод хэдэн төгрөгөөр торгоод өнгөрөх нь архинд донтсон хүмүүст төдийлэн үйлчлэхгүй. Тэд гэртээ очоод дахиад л хүчирхийлэл үйлдэнэ, гудамжиндаа гараад архиа ууна. Тиймээс гэр бүл амгалан тайван амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэхийн тулд хүн бүр ухамсартай байж, албан байгууллагууд архигүй баяраа тэмдэглээд сурчихвал архи ууж зүй бус үйлдэл гаргах хүмүүсийн тоо эрс багасна. Боловсролын системд архины хор уршгийг багаас нь хүүхдүүдэд ойлгуулж эрүүл амьдрах аргыг заах нь хүндээ илүү хүрэх болов уу. Хамгийн гол нь ажилгүйдэл, ядуурлыг багасгаж, хүн хүнээ хүндлэх хүндлэлийг нэмэгдүүлэх нь төр засаг түмэн олны хамтарч хийх ажил. Нөгөө талдаа архидалтыг бууруулах гол үндэс нь .